آنالیز ایمنی شغلی (Job Safety Analysis (JSA))
آنالیز ایمنی کار (JSA) یکی از بهترین ابزارهای مهندسی صنایع می باشد و همچنین کاربرد بسیاری در بازار کار مهندسی صنایع دارد. آموزش آنالیز ایمنی شغلی (JSA) یکی از مهمترین سرفصل ها در دوره های آموزشی مهندسی صنایع می باشد.
آنالیز کیفی ایمنی یک شغل، روش و نوع انجام کار، تشخیص خطرات و پتانسیل حوادث که ممکن است در طول انجام کار اتفاق بیافتد، است. به عبارت بهتر JSA بررسی سیستماتیک یک شغل به منظور شناسایی خطرات بالقوه آن و تعیین روش کنترلی مناسب برای آن است. این روش به یکپارچه سازی اصول و شیوه های ایمنی و بهداشت تایید شده به یک کار یا عملیات خاص کمک مینماید. در JSA خطرات تمامی مراحل بک کار بررسی شده و ایمنترین راه انجام آن مرحله مشخص میگردد. دیگر عبارت مورد استفاده برای این روش آنالیز خطر شغلی (Job Hazard Analysis (JHA)) است.
موارد استفاده JSA
-
شغلهایی که در آنها حوادث و یا شبه حوادث رخ داده است.
-
شغلهایی که خطراتشان و راهکارهای مقابله با خطراتشان شناخته شده نیست.
-
شغلهایی که کارکنان جدید و ناآشنا با یکدیگر دارد.
-
شغلهایی که پرسنل باید با مشارکت یکدیگر انجام دهند و نیاز به هماهنگی با یکدیگر دارند.
-
شغلهایی که روش انجام جدید و یا ابزار جدید برای آن کار را دارند.
-
شغلهایی که پتانسیل بالای حادثه و یا بیماری را دارند.
-
کارهایی که به تناوب انجام میشوند که ممکن است باعث بی دقتی پرسنل در انجام آن کار گردد.
اولین هدف از انجام روش JSA، پیدا نمودن راه ایمن برای انجام کار با پیدا کردن راه جایگزین است. برای انجام روش JSA نیاز به تشکیل تیم داریم. یک سرپرست تیم که صلاحیت و تجربه در این روش را داشته باشد، اعضای تیم شامل 2 تا 10 نفر برای جمع آوری تجربه و علم موردنیاز برایروش اجرایی و ابزار مناسب شغلی که آنالیز میشود. تیم باید حداقل شامل دو نفر از کارگرانی باشد که با این شغل آشنا هستند و متوجه باشند که کمک آنها در این فعالیت باعث شناسایی خطرات و به حداقل رساندن آنها میشود. همچنین روش اجرایی شغل مورد آنالیز باید قبل از شروع کار تهیه گردد.
مراحل انجام JSA
مرحله اول: انتخاب شغل مناسب برای آنالیز
بهترین حالت این است که کلیه مشاغل موجود در هر سازمان مورد مطالعه JSA قرار گیرد. اما این حالت معمولا به دلیل وجود محدودیتهای مختلف از جمله منابع، هزینه و زمان، امکانپذیر نیست، لذا باید مشاغل موجود، لیست شده و با استفاده از پارمترهای ذیل اولویت بندی شوند. مهمترین فاکتورها در فرآیند اولویتبندی مشاغل جهت اجرای JSA:
-
آمار حوادث و بیماریها
-
غیبتهای ناشی از کار
-
وجود نشانه هایی از مواجهه با عوامل زیان آور
-
پیامد شدید
-
مشاغل تغییر یافته
-
مشاغل غیر روتین
مرحله دوم: شکستن شغل به وظایف تشکیل دهنده
به طور معمول در هر شغل، فرد وظایف متعددی را به عهده دارد. هریک از این وظایف میتواند خطرات مربوط به خود را داشته باشد. تقسیم یک شغل به وظایف آن، مستلزم داشتن دانش کافی و کامل از آن شغل است. اگر وظایف به صورت
بسیار کلی و عمومی انتخاب شوند ممکن است عملیات اختصاصی و خطرات مرتبط با آن به فراموشی سپرده شوند.
مرحله سوم: شناسایی مراحل انجام یک وظیفه
مراحل اجرای وظیفه، به ترتیب اجرای آن، شناسایی و ثبت میشود. برای شناسایی مراحل آن، می توان از نحوه انجام فعالیت توسط اپراتور، فیلم برداری نمود. هر مرحله باید شامل ابتدا و انتها باشد. هر قسمت باید شامل کارهایی که انجام میشود باشد نه کارهایی که باید انجام شود.
مرحله چهارم: شناسایی خطرات بالقوه در هر یک از مراحل
در هر یک از مراحل انجام یک وظیفه، کلیه خطرات احتمالی شناسایی میگردد. برای شناسایی خطرات، آنالیز کننده باید موارد بسیاری را بررسی نماید. از جمله اینکه آیا چیزهایی برای ضربه زدن متقابل یا آسیب رساندن وجود دارد، آیا چیزهایی برای گیر افتادن کسی بین آنها وجود دارد، آیا پتانسیل خطر لیز خوردن و افتادن وجود دارد، آیا خطر سقوط از سطحی به سطح دیگر و یا در همان سطح وجود دارد، چگونه این خطرات اتفاق میافتد، آیا خطر کشیدن، هل دادن و یا خمش ، چرخش وجود دارد ، آیا خطر محیطی برای ایمنی و سلامتی افراد وجود دارد، آیا خطر تجمع موادی نظیر گازهای سمی ، بخار و یا بخار فلزی و یا گرد وغبار وجود دارد، آیا خطر وجود مواد آتش زا ، انفجاری و یا برق وجود دارد.
مرحله پنجم : تعیین اقدامات پیشگیرانه برای کنترل خطرات شناسایی شده
با رعایت اولویت در اقدامات کنترلی ، اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه را توصیه میگردد. با ایجاد یا توسعه راه حلها، روشهای پیشنهاد شده برای کنترل خطرات باید لیست شود . روشهای مهندسی و مدیریتی برای ایزوله کردن خطرات به استفاده از وسایل حفاظت فردی ترجیح داده میشود. پیدا کردن راههای جدید برای انجام شغل، تغییر موقعیتهای فیزیکی که خطر ایجاد میکند، بازبینی روش اجرایی و روش کار، آموزش قبل از انجام کار، افزایش نظارت و سرپرستی در حین کار اجرای کنترل های اداری زمانی که نمیتوان عامل خطر را با روشهای مهندسی حذف کرد و اختصاص امکانات تجهیزات حفاظتی فردی.
مرحله ششم : ابلاغ به کارکنان
مراحل صحیح انجام یک فعالیت به همراه خطرات شناسایی شده و اقدامات کنترلی مورد نیاز، در قالب دستورالعمل ایمنی، تدوین و به کارکنان ابلاغ می گردد.
مزایا و محاسن JSA
-
شناسایی خطرات مشاغل
-
توسعه بهترین روش انجام کار
-
بهبود کارآیی و بهره وری
-
آموزش گام به گام انجام یک کار
-
کاهش جراحات و آسیبها ناشی از تلاش بیش از حد
-
تعیین ابزارها و تجهیزات مورد نیاز برای انجام کار
-
مشارکت افراد و امکان استفاده از تجارب آنها
-
مشارکت منجر به مقبولیت میشود
-
مقاومت نسبت به موضوع کم میشود
-
موجب سهولت کار میشود
-
بر سرعت کار می افزاید
-
از کارهای تکراری جلوگیری میشود
-
ضریب خطا در تصمیم گیری کاهش میابد
-
باعث ایجاد شخصیت مثبت در فرد میشود
-
باعث صرفه جویی در زمان میشود
Leave A Comment