پروژه و ویژگی های آن
پروژه و ویژگی های آن یکی از مهمترین ارکان مهندسی صنایع می باشد و همچنین کاربرد بسیاری در بازار کار مهندسی صنایع دارد. آموزش شناخت یک پروژه و ویژگیهای مربوط به آن یکی از مهمترین سرفصل ها در دوره های آموزشی مهندسی صنایع می باشد.
تعریف پروژه
مجموعه ای از فعالیت های موقت برای رسیدن به یک هدف یا تحقق یک تعهد و ایجاد یک محصول و یا ارائه خدمات مشخص می باشد. پروژه شامل فعالیت هایی است که باید در تاریخی معین، با کیفیتی تعیین شده و با هزینه ای مشخص اجرا گردد.
انواع پروژه ها:
- پروژه های اجرایی یا پروژه عمرانی مثل احداث پالایشگاه، سد، ساختمان و …
- پروژه های خدماتی مثل برگزاری کنکور سراسری، بهبود ترافیک و …
- پروژه های تحقیقاتی مانند بررسی اقتصادی احداث کارخانه و …..
- پروژه های صنعتی مانند ساخت یک قالب و …..
هر پروژه دارای ویژگی های زیر می باشد:
1) هر پروژه یک کار جدید و منحصر به فرد و غیر تکراری می باشد.
اگر کاری دارای ویژگی های منحصر به فرد باشد پروژه نامیده می شود و برای برنامه ریزی آن از روش های برنامه ریزی و کنترل پروژه استفاده می شود. اما اگر آن کار به صورت متناوب انجام گردد یک فرآیند تجاری یا تولیدی بوده و از روش های برنامه ریزی تولید برای برنامه ریزی و مدلسازی آن استفاده می گردد.
به طور مثال احداث یک سد، راه اندازی یک خط تولید برگزاری یک سمینار و … نمونه هایی از یک کار منحصر به فرد هستند و تنها یک بار اتفاق می افتند. اشکال یک کار منحصر به فرد این است که تاکنون کسی آن کار را انجام نداده است مثلا یک شرکت سد سازی قبلا چندین سد ساخته است اما برای ساخت سد جدید با توجه به ویژگی های فنی و جغرافیایی سد احداث آن با سدهای قبلی متفاوت است.
- فعالیت های مورد نیاز پروژه بطور کامل شناخته شده نیستند.
- هنگامی که فردی در یک شرکت روی یک پروژه کار میکند نمیتواند فعالیت های انجام شده در آن پروژه را کپی برداری کرده و درجای دیگری استفاده کند زیرا با محیط و افراد دیگری مواجه می گردد.
- فعالیت های هر پروژه برای اعضای تیم پروژه جدید و تازه است علیرغم اینکه ممکن است قبلا کارهای مشابه ای انجام داده باشند.
2) پروژه برای تحقق یک نتیجه عینی انجام می شود که بعد از اتمام آن این نتیجه در قالب یک محصول، ارائه خدمت و یا تعهد باید بطور مشهود قابل تحویل باشد.
نتیجه یک پروژه باید به صورت یک یا چند قلم قابل تحویل (Deliverables) مشخص باشد. مثلا پروژه مربوط به ساخت یک برج را درنظر بگیرید در پایان کار باید برج مذکور با مشخصات از قبل تعیین شده مشخص و قابل تحویل به کارفرما باشد.
3) پروژه موقتی است و یک نقطه شروع و پایان مشخص داشته و زمانش نامحدود نیست.
پروژه به کاری گفته می شود که از نقطه زمانی قابل تعریفی شروع شده و در نقطه زمانی خاصی پایان یابد. یک پروژه ممکن است 4 ماه یا 10 سال به طول بیانجامد اما بالاخره به پایان میرسد. فرآیند ساخت سد پروژه بوده و بهره برداری از آن دیگر پروژه نیست زیرا علاوه بر تکراری بودن پایانی ندارد.
4) برای تحقق این نتیجه باید بتوان پروژه را به بسته های کاری مشخص، غیرتکراری و گسسته ای تقسیم نمود که هریک از آنها دارای زمان محدودی بوده و روابط وابستگی خاصی بین آنها حاکم است.
برای برنامه ریزی و کنترل پروژه به کمک تکنیک های مدیریت پروژه هدف نهایی هر پروژه باید قابل شکستن به بسته های کاری کوچکتر (که ماهیت پروژه را دارا هستند) باشد همچنین خواص غیرتکراری بودن، موقتی بودن و قابل تحویل بودن را دارا باشند.
5) هر فعالیت پروژه برای انجام شدن نیازمند منابع است.
دو نوع منبع داریم: منابع مصرفی یا تجدید ناپذیر و منابع کاری یا تجدیدپذیر
منابع کاری نیروی انسانی، ماشین آلات و تجهیزات می باشند که تعداد مشخصی از آنها به هر فعالیت تخصیص داده می شود و پس از اتمام فعالیت آنها آزاد یا بیکار شده و می توان از آنها در فعالیت و یا پروژه ای دیگر استفاده نمود. منابع مصرفی مثل مواد اولیه مانند گچ، سیمان، فیلم دوربین و… می باشند که پس از اتمام آن فعالیت مقدار مشخصی از آنها مصرف شده و به اتمام میرسد.
مدیریت هر دونوع منبع بسیار مهم می باشد.
6) بودجه پروژه محدود و قابل پیش بینی است و باید یک حامی مالی داشته باشد.
بودجه کل پروژه مجموع بودجه موردنیاز برای هریک از تحویل شدنی ها (که در نمودار CBS) نشان داده میشوند می باشد. بیشترین هزینه ها مربوط به منابع کاری و مصرفی است. حامی مالی پروژه می تواند کارفرما و یا یک سازمان مستقل باشد. در استاندارد PMBOK توصیه شده است که تا زمانی که حامی مالی پروژه مشخص نشده است پروژه نباید شروع گردد.
طرح (Program)
از مجموع چند پروژه مرتبط به هم تشکیل شده است.
پورتفولیو (Portfolio)
از مجموع چند طرح و پروژه تشکیل شده است که الزاما با یکدیگر ارتباطی ندارند.
تفاوت پروژه و فرآیند تولید و عملیات
محصولی که به دفعات تولید می شود یک فرایند تولید و عملیات است ولی در پروژه یک محصول ساخته می شود و تمام می شود. پروژه تخصص های کاری از پیش تعریف شده ندارد ولی در فرایندهای تولید و عملیات تخصص های کاری از پیش تعیین شده هستند.
در جملات فوق منظور از تکرار تولید انبوه می باشد درحالی که اگر تکرار به تعداد انگشتان دست باشد براحتی با تکنیکهای مدیریت پروژه قابل انجام می باشد.
از تکنیک های مدیریت پروژه میتوان در پروژه ها، تولیدات دسته ای یا سفارشی با حجم کم کاربرد داشته درحالی که برنامه ریزی تولید و عملیات برای روش های تولید انبوه و پیوسته کاربرد دارد.
امیدواریم مقاله آموزش پروژه و ویژگی های آن برای شما در بازار کار مهندسی صنایع مفید واقع گردد در صورت نیاز به مشاوره با شماره های ٠٢١٧٧۹۳۰۱۲۵ تماس حاصل فرمایید.
مدیر پروژه کیست؟
مدیر پروژه یک نقش و مسئولیت مهم در پروژه هاست. اگر بخواهیم خیلی ساده توضیح دهیم مدیر پروژه فردی است که کلیه مسئولیت و اختیار پروژه را در دست دارد تا بتواند با ابزارها و منایع در دسترس خود پروژه را در زمانبندی مناسب و با کیفیت مطلوب تکمیل نماید. به عنوان مثال سازمانی را در نظر بگیرید که به عنوان یک شرکت پیمانکاری ساختمان فعالیت می نماید و در منطقه سهروردی تهران در حال ساخت 3 ساختمان در کوچه های مختلف میباشد . این سازمان جهت امور داخل هر پروژه یا کارگاه یم سرپرست کارگاه یا سرپرست پروژه را در پروژه مستقر مینماید و مدیریت این 3 پروژه را به یک فرد دیگر( به نام آقای احسان) مدیر پروژه میسپارد. حال آقای احسان مدیر پروژه ما خود با سه پروژه درگیر است و میباست ریسک های پروژه ها را طرح ریزی ، پیشبینی و کنترل نماید. مدیر این شرکت پیمانکاری درباره پروژه های خیابان سهروردی اکثرا با اقا احسان در تعامل است و میزان پیشرفت ، بودجه بندی و خرجکرد ، منابع انسانی پروژه ، ارتباط با کارفرمای پروژه و مسائل دیگر درون کارگاه یا پروژه را به احسان واگذار نموده و فقط گزارش های مورد نظر خود را از وی جویا میشود. احسان روابط مهمی داخل پروژه با تیم های مختلف پروژه دارد و از طرفی ارتباط با مدیر سازمان یا مدیر بالاسری خود و همچنین کارفرما را نیز دارد . پس همانطور که شما هم احتمالا موافقید احسان بایست از توانایی های بالایی هم برخوردار باشد.
پروژه با دانش ومهارت و علمی به نام مدیریت پروژه، مدیریت می گردند. مدیریت پروژه شامل مهارت ها، ابزار و فرآیندهای مدیریتی برای انجام موفقیت آمیز پروژه است. در واقع مدیریت پروژه، بکارگیری مجموعه ای از علوم و مهارت ها، برای کاهش ریسک پروژه از طریق هنر بکارگیری دانش تخصصی، مهارت و تجربه می باشد تا از این طریق، احتمال موفقیت پروژه نیز افزایش یابد. مدیریت پروژه شامل مجموعه ای از ابزارهاست؛ ابزار های متفاوتی برای افزایش احتمال موفقیت پروژه. از منظر استاندارد مدیریت پروژه (PMBOK)، مهم ترین بخش از مدیریت پروژه استفاده از مجموعه فرایندهای یکپارچه، جهت طرح ریزی، اجرا و کنترل زمانبندی، هزینه، کیفیت و محدودۀ پروژه است.
ثبت ديدگاه