معرفی اثربخشی کلی تجهیزات یا OEE

اثربخشی کلی تجهیزات یا OEE یکی از پارامتر های مهم در تمامی صنایعی که دستگاه های تولیدی دارند می باشد. OEE مخفف شده عبارت Overall Equipment Effectiveness می باشد که به اختصار به آن OEE می گویند. در برخی از استاندارد ها به محاسبه، کنترل و پایش این شاخص اشاره شده است. در استاندارد سیستم مدیریت کیفیت صنعت خودرو سازی IATF16949 ، پایش این شاخص الزامی است. بدین معنا که سازمان هایی که در زنجیره تامین قطعات خودرو فعال هستند، باید این شاخص را محاسبه، کنترل و پایش کنند.

اثربخشی کلی تجهیزات یا OEE چیست؟

در پاسخ به سوال ” OEE چیست؟ ” باید گفت اثربخشی کلی تجهیزات ، پارامتر طلایی برای اندازه گیری بهره وری تولید است. اثربخشی کلی تجهیزات (OEE) یکی از مفاهیم اساسی در تولید ناب و محرک عملکرد کلیدی برای هر کارخانه تولیدی، واحد تولیدی، کارگاه یا ایستگاه فردی است. به عبارت ساده، این پارامتر درصد زمان تولید را که واقعاً مولد است، مشخص می کند. زمانی که پارامتر محاسبه شده OEE به میزان 100٪ باشد، به این معنی است که شما فقط قطعات خوب را در سریع ترین زمان ممکن و بدون زمان توقف تولید می کنید. به زبان OEE، این به معنای 100٪ کیفیت (فقط قطعات خوب)، 100٪ عملکرد (با بیشترین سرعت ممکن)، و 100٪ در دسترس بودن (بدون زمان توقف) است. لازم به ذکر است که عدد پارامتر OEE یک عدد بین 0 تا 100 درصد تعریف می شود و لذت تز نظر واحد یا بعد، بدون بعد می باشد. فلذا در ادامه که به آموزش محاسبه OEE می پردازیم، می آموزید که در صورتی که عددی بالاتر از 100 به دست آورید، نیاز به بازنگری محاسباتتان دارید. چرا که عدد بالای 100 نشان از محاسبات غلط می باشد.

داشتن OEE بالا نشانه یک کارخانه بسیار کارآمد با بهره وری بالا است. از طرف دیگر، OEE پایین به این معنی است که یک “کارخانه پنهان” با منابع استفاده نشده وجود دارد. که در جایی که باید ارزش افزوده برای سازمان ایجاد کند، باعث ضرر می گردد.

چرا باید OEE را محاسبه کنیم؟ 

با استفاده از OEE میتوانیم روند تولید خود را ببینیم و درک کنیم. OEE با کمی کردن و تجسم تمام تلفات از خط تولید و ماشین آلات، نه تنها آنچه را که با منابع خود تولید کردیم، بلکه آنچه را که می توانستیم تولید کنیم را نیز نشان می دهد. به عبارت دیگر، OEE و ردیابی خرابی ماشین به ما کمک می کند پتانسیل واقعی کارخانه هایمان را درک کنیم. همچنین به ما کمک می کند منابع خود را متمرکز کنیم و استراتژی نگهداری و تعمیرات خود را به روشی دقیق تر هدایت کنیم. زیرا برای ما آشکار می کند که در مرحله عملیاتی سازمان چه اتفاقی می افتد و مشکلات واقعی چیست. به عنوان مثال زیان های ناشی از عوامل سازمانی مانند نیروی انسانی، تامین مواد و برنامه ریزی را آشکار می نماید. 

کارخانه مخفی

داشتن OEE بالا نشانه یک کارخانه بسیار کارآمد با بهره وری بالا است. از طرف دیگر، OEE پایین به این معنی است که یک “کارخانه پنهان” با منابع استفاده نشده وجود دارد. که در جایی که باید ارزش افزوده برای سازمان ایجاد کند، باعث ضرر می گردد.

هدر دادن منابع و عملکرد کمتر از پتانسیل واقعی ما یک استراتژی پایدار در دنیای امروز نیست. علاوه بر این، استفاده از مفهوم OEE می تواند به شرکت های تولید کمک کند تا در ظهور Industry 4.0 رقابتی باقی بمانند.

درک OEE – “شش ضرر بزرگ”

در هر فرآیند تولیدی شش نوع ضایعه وجود دارد، که باعث کاهش اثربخشی ماشین‌ آلات می‌شود. این شش ضایعه در سه دسته طبقه بندی می شوند. برای محاسبات OEE از این سه دسته استفاده می گردد که عبارتند از :

  • اتلاف ناشی از در دسترس بودن : (1) خرابی تجهیزات – (2) توقفات راه اندازی و تنظیمات تجهیز
  • اتلاف ناشی از عملکرد : (3) توقفات کوتاه مدت – (4) تکاهش سرعت تولید
  • اتلاف ناشی از کیفیت: (5)  ضایعات و دوباره کاری ها – (6) ضایعات راه اندازی 
شاخص Availability

در دسترس بودن یا Availability

در دسترس بودن نسبت زمان اجرای برنامه ریزی شده ای است که برای تولید در دسترس است. زیان های این دسته شامل توقف های برنامه ریزی نشده و برنامه ریزی شده است.

توقف های برنامه ریزی نشده : زمانی را تشکیل می دهند که تجهیزات برای تولید برنامه ریزی شده است اما به دلیل رویدادهای برنامه ریزی نشده کار نمی کنند. به عنوان مثال می توان به خرابی تجهیزات، تعمیر و نگهداری برنامه ریزی نشده، کمبود اپراتور یا مواد و … اشاره کرد.

توقف های برنامه ریزی شده : زمانی را تشکیل می دهند که تجهیزات برای تولید برنامه ریزی شده است اما به دلیل رویدادهای برنامه ریزی شده کار نمی کنند. به عنوان مثال می توان به تغییر، تنظیم ابزار، تمیز کردن، تعمیر و نگهداری برنامه ریزی شده و بازرسی کیفیت اشاره کرد.

لیست دقیق تلفات در دسترس متفاوت، بسته به فرآیند تولید و سازمان متفاوت است. با این حال، برای شروع خوب می توانید شایع ترین علل خرابی ماشین را یادداشت کنید و بررسی کنید چگونه می توانید آنها را گروه بندی کنید.

عملکرد یا Performance

مولفه دوم OEE سرعت واقعی کارکرد نیروگاه یا تجهیزات را با سرعت عملیاتی مشخص شده آن مقایسه می کند. سرعت اجرای مشخص شده اغلب به عنوان “حداکثر نرخ نشان داده شده” یا “زمان چرخه ایده آل” نامیده می شود. عملکرد، توان عملیاتی واقعی نیروگاه در طول مدت کارکرد آن است، در مقایسه با حداکثر توان عملیاتی که می توانست در حداکثر نرخ نشان داده شده به دست آورد.

برای محاسبه پارامتر عملکرد می توانید از تقسیم تولید واقعی در طول زمان برنامه ریزی شده به تولید اسمی در طول زمان برنامه ریزی شده، استفاده نمایید. 

شاخص عملکرد

کیفیت یا QUALITY

نسبت محصول تولید شده قابل قبول به کل مقدار محصول که توسط ماشین تولید شده است. کوچکترین اشتباه و عدم آگاهی در محاسبه این شاخص باعث انحراف و اتلاف هزینه ای فراوانی در آینده می شود.

برای محاسبه پارامتر عملکرد می توانید از تقسیم نتیجه حاصله از کل تولید منهای محصولات معیوب یا دوباره کاری شده به کل تولید، استفاده نمایید. 

نحوه محاسبه OEE

محاسبه OEE

محاسبه OEE و پایش آن در استاندارد IATF16949 و هم چنین رویکرد های نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر TPM برای دستگاه ها الزامی می باشد. برای محاسبه OEE ابتدا باید تک تک پارامتر هایی که در متن فوق راجه به آن ها صحبت کردیم، شامل Availability ، Performance و QUALITY را محاسبه کرده و سپس آن ها را در یکدیگر ضرب کنیم. حال ببینیم هر کدام از پارامتر های مذک.ر را به چه نحوی باید محاسبه کنیم.

محاسبه پارامتر در دسترس بودن یا AVAILABILITY

  1. زمان مولد برنامه ریزی شده را شناسایی و ثبت کنید. این مجموع زمان های برنامه ریزی شده شیفت های شما منهای خاموشی های برنامه ریزی شده و نبود درخواست برای تولید است.
  2. کل زمان خواب دستگاه را شناسایی و ثبت کنید.
  3. درصد زمان خواب دستگاه = (کل زمان توقف / زمان تولید برنامه ریزی شده)* 100٪
  4. درصد در دسترس بودن = 100 % – % زمان توقف یا درصد در دسترس بودن = (زمان اجرا / زمان برنامه‌ریزی شده)*100%
عملکرد

محاسبه پارامتر عملکرد یا PERFORMANCE

  1. شناسایی و ضبط زمان در دسترس برای تولید (UP TIME)
  2. توان عملیاتی واقعی به دست آمده را شناسایی و ثبت کنید.
  3. حداکثر توان بالقوه را در طول زمان موجود برای تولید محاسبه کنید.
  4. درصد عملکرد = توان عملیاتی / حداکثر توان عملیاتی *100%

محاسبه پارامتر کیفیت یا QUALITY

  1. کل تولید را شناسایی و ثبت کنید.
  2. تعداد محصولات رد شده را شناسایی و ثبت کنید.
  3. محصولات دقیقا منطبق = کل تولید – محصولات نامنطبق
  4. پارامتر کیفیت  = (محصولات دقیقا منطبق / کل تولید)*100%

و در نهایت به ترتیب شکل ذیل، OEE از حاصل ضرب میزان در دسترس بودن، میزان علکرد و کیفیت محاسبه شده، به دست می آید.  

محاسبه OEE

امیدواریم که آموزش OEE برای شما مفید و کارا بوده باشد. در صورتی که در محاسبات OEE سوالی داشتید، می توانید از طریق شماره های 88764867-021 و 88761795-021 با کارشناسان خانه صنایع تماس حاصل نمایید. در صورت مطالعه این آموزش، با ثبت نظر خود ذیل همین صفحه ما را در تهیه هر چه بهتر آموزش های آتی یاری نمایید.