آموزش ایزو 17025 چگونه است؟ استاندارد ایزو 17025 چیست ؟ استاندارد ISO17025 برای چه سازمان هایی مناسب است؟ آشنایی با استاندارد ISO17025 و تشریح الزامات 17025 از جمله نتایج مطالعه این آموزش می باشد. 

مدت زمان مطالعه آموزش ایزو 17025 : 9 دقیقه

استاندارد ISO/IEC 17025 با همکاری کمیته CASCO که شامل افرادی از سازمان بین المللی استاندارد ISO می باشند و کمیسیون بین المللی الکتروتکنیک IEC تدوین شده است.

الزامات این استاندارد برای آزمایشگاه هایی که خدمات آزمون (تست) ، کالیبراسیون و نمونه برداری را انجام میدهند، فارغ از تعداد پرسنل و حجم فرآیند ها، کاربرد دارد. تمامی ذی نفعان آزمایشگاه، از جمله مشتریان، نهاد های قانون گذار و … از این سند جهت بررسی صلاحیت آزمایشگاه ها استفاده می نمایند. استاندارد ISO17025 با هدف ارتقا اطمینان در عملکرد آزمایشگاه ها تدوین شده است. آموزش ایزو 17025 سازمان ها را قادر می سازد تا نشان دهند که به صورت شایسته ای فعالیت های آزمایشگاهی را انجام می دهند و قادر به ایجاد نتایج معتبر با رعایت محرمانگی و بی طرفی می باشند. آزمایشگاه هایی که الزامات استاندارد ISO17025  را برآورده می نمایند، به طور کلی مطابق با اصول استاندارد ISO9001 کار خواهند کرد.

سازمان هایی که صلاحیت دریافت این استاندارد را دارند دو دسته می باشند:

1- سازمان هایی که فلسفه وجودی آن ها آزمایش، تست و کالیبراسیون می باشد.

2- سازمان هایی که برای تایید نتایج گزارش آزمون کنترل کیفی محصولات خود نیاز به آزمایشگاه دارند، با دریافت این استاندارد برای آزمایشگاه خود به مشتریان خود این اطمینان را خواهند داد که نتایج محجصولات آن ها معتبر می باشد.

 استاندارد ISO17025 و استاندارد های هم رده آن از جمله ISO17034 الزامات صلاحیت تولید کنندگان ماده مرجع(CRM)، ISO17043 الزامات صلاحیت ارائه کنندگان آزمون مهارت، ISO17020 الزامات صلاحیت نهاد های بازرسی کننده(IB)، ISO17021 نهاد های گواهی دهنده(CB) و ISO15189 الزامات صلاحیت آزمایشگاه های طب پزشکی؛ از جنس ارزیابی انطباق می باشند. به این معنا که در استاندارد های سری ارزیابی انطباق یا ISO 17000 SERIES باید صلاحیت  آزمایشگاه و نهاد ارزیابی انطباق یا همان CAB ها(Conformity Assessment Bodies)  از سمت AB تایید گردد و صلاحیت آن ها ارزیابی می گردد اما در استاندارد های دیگر مانند ISO9001:2015 ممیزی صورت می گیرد و انطباق سازمان با الزامات سیستم ممیزی می گردد.

جهت آموزش استاندارد ایزو 17025 ابتدا باید تسلط کامل بر روش اجرای آزمون ها و نحوه کالیبراسیون تجهیزات در دامنه کاربرد خود(کالیبراسیون، تست و نمونه برداری) داشته باشید. (در واقع آزمایشگاهی صلاحیت دریافت استاندارد ISO/IEC17025:2017 را دارد که حداقل در یکی از این سه حوزه کالیبراسیون، تست یا نمونه برداری فعالیت داشته باشد). سپس رفرنس یا مرجع معتبری برای نحوه اجرای آزمون ها و یا نحوه کالیبراسیون تجهیزات خود داشته باشید. لازم به ذکر است که امکان عدم وجود رفرنس معتبری جهت اجرای آزمون ها و یا نحوه کالیبراسیون تجهیزات وجود داشته باشد. سپس باید با الزامات استاندارد ISO/IEC17025 به خوبی آشنا باشید و الزامات استاندارد را درک کرده باشید. در مرحله بعدی الزامات استاندارد را در آزمایشگاه خود اجرا کرده و مدارک و سوابق اجرای الزامات استاندارد را در نزد خود، نگهداری می نمایید. یکی از نکات مورد توجه اجرای بهبود مستمر در آزمایشگاه می‌باشد. چرخه PDCA جز جدا نشدنی از آزمایشگاه و استاندارد می باشد. 

استاندارد ISO17025 برای اولین بار در سال 1990 به صورت یک راهنما با عنوان ISO/IEC GUIDE 25:1990 منتشر شد و در اختیار عموم قرار گرفت. این استاندارد برای اولین بار در سال 1999 با عنوان ISO/IEC 17025:1999 منتشر شده و آزمایشگاه های آزمون و کالیبراسیون پس از انتشار این استاندارد ، امکان اثبات صلاحیت خود را با دریافت گواهینامه این استاندارد، داشتند. این استاندارد دومین تغییر خود را در سال 2005 و سومین تغییر خود را در سال 2017 داشت و در حال حاضر نسخه سوم استاندارد ISO/IEC 17025 که در سال 2017 منتشر شده است، معتبر بوده و آزمایشگاه های آزمون و کالیبراسیون قادر به پیاده سازی الزامات این استاندارد و دریافت گواهینامه این استاندارد می باشند. 

نمی توان تغییرات استاندارد ISO/IEC 17025 نسخه سال 2017 را تنها منحصرا افزایش تعداد بند ها از 5 بند به 8 بند دانست، چرا که استاندارد تغییرات بنیادینی داشته است که به صورت خلاصه به برخی از آن ها اشاره می کنیم :

• روی کرد فرآیندی : بند 7 استاندارد با عنوان “روی کرد فرآیندی ” یکی از رویکرد های جدیدی است که در مقایسه با نسخه سال 2005 استاندارد، به آن اضافه شده است. در این روی کرد جدید استاندارد وجود روی کرد فرآیندی را برای آزمایشگاه ها الزام کرده و هم چنین نمای کلی از چنین روی کردی را در ANNEX B خود ارائه کرده است که در شکل ذیل می توانید ملاحظه نمایید : 

• تفکر مبتنی بر ریسک : از مهم ترین الزامات استاندارد ISO/IEC 17025 الزام تفکر مبتنی بر ریسک می باشد که استاندارد در بند 8.5 با عنوان اقداماتی برای پرداختن به ریسک ها و فرصت ها از آن یاد کرده است. رویکرد تفکر مبتنی بر ریسک از آزمایشگاه ها می خواهد تا تمامی فرآیند های خود را بر اساس تفکر مبتنی بر ریسک پیش برده تا از دسترسی به اهداف فرآیند ها و سازمان، اطمینان حاصل نماید. به تفکر مبتنی بر ریسک RBT که مخفف شده عبارت RISK BASE THINKING می باشد نیز گفته می شود. 
• اضافه شدن تعریف آزمایشگاه : در نسخه 2017 استاندارد، تعریف ” آزمایشگاه ” یا “LABORATORY” نیز اضافه شده است. 

استاندارد های سری 17000 را باید از مراجع تایید صلاحیت یا ACCREDITATION BODY ها که اختصارا به آن ها AB می گوییم، اخذ نماییم. ILAC نهاد  اعتبار بخشی آزمایشگاه ها در سطح بین المللی می باشد. در واقع AB هایی که صلاحیت ارزیابی CAB ها را دارا هستند، باید عضو ILAC باشند و تعهد نامه ILAC MRA AND SIGNATORIES را امضا کرده باشند. در کشور ایران یکی از  AB هایی که می توانیم از آن گواهینامه استاندارد ISO/IEC17025 را اخذ نماییم، مرکز ملی تایید صلاحیت ایران NACI می باشد. با مراجعه به سایت این مرکز و ثبت نام و بارگزاری مدارک مورد نیاز و طی مراحل ثبت شده در این سایت، آمادگی آزمایشگاه خود را برای ارزیابی انطباق با این استاندارد به مرکز ملی تایید صلاحیت، اعلام می نماییم.

• ارائه نتایج معتبر : آزمایشگاه هایی که گواهینامه ISO/IEC17025 را دریافت می کنند، صلاحیت ارائه نتایج معتبر با رعایت بی طرفی و محرمانگی را خواهند داشت.
•  ایجاد راه درآمدی جدید: در این حالت کار اصلی سازمان تست یا کالیبراسیون نمی باشد و راه اصلی در آمدی، تولید یک محصول می باشد که با اجرای الزامات و دریافت گواهینامه این استاندارد می توان یک راه درآمدی جدید(انجام تست یا کالیبراسیون سایر ذی نفعان) برای خود ایجاد نمود. علاوه بر این، دریافت این استاندارد به منزله افزایش اعتبار نتایج ارائه شده برای تمامی ذی نفعان می باشد.

در صورتی که تمایل به دریافت گواهینامه این استاندارد برای آزمایشگاه خود را دارید، ولیکن نیاز به خدمات مشاوره و راهنمایی در این مورد و حضور تیمی مجرب جهت کاهش زمان و هزینه های دریافت گواهینامه ISO17025 را دارید، می توانید از خدمات مشاوره استاندارد ISO17025 گروه مشاوران مدیریت نور استفاده نمایید.