انواع ساختارهای شکست (Breakdown Structure)
ساختارهای شکست از بهترین ابزارهای مهندسی صنایع می باشند و همچنین کاربرد بسیاری در بازار کار مهندسی صنایع دارد. آموزش ساختارهای شکست و نحوه رسم آنها یکی از مهمترین سرفصل ها در دوره های آموزشی مهندسی صنایع می باشد.
ساختارهای شکست به تیم پروژه دید بهتری داده و به آنها در تصمیم گیری ها کمک میکند. وجود ساختارهای شکست برای پروژه ضروری بوده و نحوه درست ترسیم آن نقش تعیین کننده ای در پروژه دارد. ساختارهای شکست بسیاری در مدیریت پروژه وجود دارد که به بررسی مهم ترینهای آنها می پردازیم.
1) نمودار ساختار شکست کار (WBS)
نموداری سلسله مراتبی است که از کل به جز رسم میگردد.
از نمودار WBS برای شناسایی فعالیتها و همچنین تهیه گزارشات مدیریتی استفاده میگردد. این نمودار که بر مبنای تحویل شدنی های پروژه رسم میگردد زبان مشترکی میان تیم پروژه، ذینفعان و سهامداران ایجاد کرده و ترسیم درست آن برای موفقیت پروژه بسیار با اهمیت میباشد.
در سطح صفر این نمودار نام اصلی پروژه، در سطح 1 فازهای اصلی پروژه نوشته شده و به همین ترتیب در آخرین سطح از هر شاخه، فعالیتهای پروژه درج میگردد.
این نمودار هیچگونه ارتباط و ابستگی میان فعالیتهای پروژه و یا زمان انجام آنها را نشان نمی دهد.
2)نمودار ساختار شکست محصول ((Product Breakdown Structure (PBS))
این نمودار بر اساس اقلام قابل تحویل پروژه رسم می گردد. بطور مثال نام پروژه در سطح صفر دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین می باشد در سطح یک دانشکده صنایع، دانشکده عمران و … را خواهیم داشت و به همین ترتیب در سطوح بعدی تحویل شدنی ها ریزتر می گردند مثلا سطح 2 دانشکده صنایع میتواند “طبقه اول”، “طبقه دوم”و… بوده و سطح بعدی آن می تواند “کلاس شماره 1″، ” کلاس شماره2″ و … باشد. از این نمودار میتوان برای تعیین درصد پیشرفت پروژه و تهیه گزارشات پیشرفت استفاده کرد.
3) ساختار شکست هزینه ((Cost Breakdown Structure (CBS) )
این نوع ساختار به نوعی همان WBS می باشد که در آن هزینه مورد نیاز برای هر فعالیت محاسبه شده و در باکس مربوط به آن نوشته میشود. و از محاسبه هزینه هر فعالیت هزینه سطح بالاتر آن بدست آمده تا جایی که هزینه کل پروژه محاسبه می گردد.
4)ساختار شکست پستهای سازمان ((Organization Breakdown Structure (OBS))
در این روش افراد درگیر در پروژه به همراه سمت و نام آنها در باکسهای نمودار نوشته میشود و در نهایت مسئولیتهایی که در پروژه به آنها واگذار شده است در باکسها نوشته می شوند.
5) ساختار شکست منابع و نقش ها ((Resource/Role Breakdown Structure (RBS))
ممکن است بخواهیم در پروژه بسته های کاری و فعالیت ها را بر اساس ساختار موردنیاز پروژه تعیین کنیم. در این صورت برای منابع یک ساختار سلسله مراتبی مشخص می گردد. در آخرین سطح RBS لازم است نام منابع بسته به نوع آنها قید شود.
واضح است OBS و RBS از نوع تجدیدپذیر فرق وجود دارد. در OBS مسئولیت نظارتی و تیم پروژه می باشند که وظایشان شامل برنامه ریزی و کنترل و نظارت بر پروژه است و در RBS از نوع تجدیدپذیر شامل افراد و تجهیزاتی است که کار عملی پروژه با آنها انجام می شود.
6) ساختار شکست مراحل انجام کار پروژه ((Phase/Stage Breakdown Structure(Ph/St BS))
در بعضی از پروژه ها ممکن است هر کار برای تکمیل شدن مراحل مختلف و مجزایی را طی کند که این کارها ممکن است هم زمان با یکدیگر انجام شوند بدین معنی که الزمی وجود ندارد که هر خروجی، ورودی مرحله بعدی باشد. ساختار شکست اینگنه پروژه ها ابتدا در سطح اول فازهای اصلی رسم شده و در سطح بعدی زیرفازها آورده میشوند. رسم این ساختار شکست تا سطح مورد نظر به همین صورت ادامه پیدا خواهد کرد.
7) ساختار شکست بر اساس بخشهای سازمانی پروژه ((Department Breakdown Structure (DBS))
در برخی از سازمانهای پروژه محور که ساختار سلسله مراتبی بخش ها و واحدهای اجرایی در آن با توجه به پروژه های مشابهی که در آن سازمان انجام می گردد، تعیین می شود، ممکن است مسئولیت اجرای هر بخش از پروژه به یک واحد از آن سازمان واگذار گردد بطور مثال یک شرکت حفاری دارای چهار واحد برق، مکانیک، ساختمان و حفاری باشد و برای یک پروژه حفر چاه و نصب پمپ، کارهای کابل کشی، نصب تابلوهای کنترل و نصب برق گیرها را به واحد برق و کارهای نصب پمپ و لوله گذاری در چاه را به واحد مکانیک واگذار نماید. رسم این نمودار به این صورت است که ابتدا در سطح صفر نام پروژه، در سطح 1 واحدهای سازمان و در سطوح بعدی نام زیر واحدها و در نهایت در سطح آخر، شرح کارهای هر کدام از آن واحدها نوشته می شود.
8)ساختار شکست سیستمهای مورد نیاز یک پروژه ((System Breakdown Structure (SBS))
در بعضی از پروژه هایی که پیاده سازی و نصب سیستم های مختلف میباشند، میتوان از این نمودار جهت شناسایی فعالیت های آنها استفاده نمود. نحوه رسم آن به این صورت است که در سطح صفر نام پروژه، در سطح بعدی نام سیستم هایی که باید در پروژه نصب گردد و یا پیاده سازی شوند را نوشته و به همین ترتیب سطوح بعدی رسم می گردد.
9)ساختار شکست بر اساس اقلام قابل حمل و نقل ((Transportable Breakdown Structure(TBS))
پروژه هایی را در نظر بگیرید که لازم است همه یا قسمتی از قطعات اصلی آنها جابجا گردد، این نوع پروژه ها را میتوان بر اساس اقلام قابل حمل آنها تجزیه کرد. مانند باقی ساختارهای شکست در سطح صفر نام پروژه درج می گردد و در سطوح بعدی قسمت های مختلف پروژه تجزیه شده و در در نهایت اقلام قابل حمل مربوط به هر قسمت در زیر شاخه خودش مشخص می گردد.
10)ساختار شکست بر اساس موقعیتهای مکانی ((Location Breakdown Structure (LBS))
از این نمودار میتوان در پروژه هایی که هر بخش از آن در یک موقعیت جغرافیایی آماده می گردد، استفاده نمود.
11) ساختار شکست پیمانکاران اصلی و فرعی ((Contractor Breakdown Structure (CntrBS))
در بعضی مواقع همه یا قسمتی از پروژه ها از طرق مناقصات برون سپاری می گردد. برای کنترل و نظارت بهتر بر انجام پروژه ها آنها را بر اساس سلسله مراتب و وظایفی که به پیمانکاران سپرده می شود تجزیه می کنند. در سطح اول نمودار نام پیمانکار اصلی نوشته میشود و پس از آن در سطوع بعدی نام پیمانکاران فرعی و تامین کنندگان آنها نوشته می شود.
12) ساختار شکست بر اساس اقلام قابل تحویل در قرارداد ((Contract Breakdown Structure (CntBS))
این نمودار بر اساس تحویل شدنی های پروژه می باشد بدین صورت که تمام موارد تحویل شدنی پروژه که در قرارداد آمده است در این نمودار آورده میشود. در سطح اول نام اصلیترین قلم قابل تحویل پروژه نوشته شده و پس از آن در سطوح پایین تر آیتم های اصلی قرارداد و تعهدات ذکر شده در قرارداد و در نهایت تحویل شدنی های پروژه در سطح آخر قرار می گیرند.
13) ساختار شکست ریسک ((Risk Breakdown Structure (Risk BS))
برای شناسایی ریسک های یک پروژه می توان از این نمودار استفاده کرد. ریسک ها بر اساس سلسله مراتب در این نمودار مشخص شده و به تیم پروژه برای شناسایی بهتر آنها کمک می کند.
هر شخص می تواند بنا به ماهیت و نیاز پروژه یک ساختار شکست کار طراحی کند فقط کافیست قواعد کلی ترسیم ساختار شکست کار رعایت گردد.
امیدواریم مقاله آموزش انواع ساختارهای شکست برای شما در بازار کار مهندسی صنایع مفید واقع گردد در صورت نیاز به مشاوره با شماره 02188764867 تماس حاصل فرمایید.
Leave A Comment